Bitwa o Poznań. Przed 23 lutego 1945 w stolicy Wielkopolski działy się dantejskie sceny - mówi historyk, dr Łukasz Jastrząb

Bitwą o Poznań po stronie radzieckiej dowodził gen. Wasilij Czujkow, zwycięzca spod Stalingradu, uchodzący za eksperta od walk miejskich, ulicznych. Dlaczego zatem Rosjanie zdobywali Poznań tak długo, bo ponad miesiąc?

Dr Łukasz Jastrząb: Właśnie dlatego, że Czujkow był ekspertem od walk miejskich to trwało tylko miesiąc. Rosjanie nie wiedzieli, że Poznań był twierdzą, dlatego chcieli wziąć stolicę Wielkopolski z marszu. Kiedy front ruszył 12 stycznia w ramach operacji wiślańsko-odrzańskiej, czołgi radzieckie pokonywały po kilkadziesiąt kilometrów dziennie. Główne siły parły w szaleńczym tempie ku Odrze, a Poznań nie został potraktowany priorytetowo. Nie wiedzieli, że stolica Wielkopolski została ogłoszona twierdzą, składającą się z systemu XIX-wiecznych fortyfikacji, czyli Cytadeli, 18 fortów położonych dookoła Poznania oraz pośrednich obiektów fortecznych - np. schronów.

Dziś niewiele mówi się o tym, że w Poznaniu mieliśmy do czynienia z jedną z największych bitw miejskich, jakie miały miejsce w Polsce w trakcie II wojny światowej.
Pomijając Wrocław, gdzie oblężenie trwało do początku maja, rzeczywiście tak było. Ciężkie walki miały też miejsce w Kołobrzegu, Pile, ale te miasta nie należały do Polski przed 1939 r. Była też wyjątkowa także pod innym względem, bo to w stolicy Wielkopolski mieszkańcy sami zaczęli się przyłączać do Rosjan, chcąc walczyć z Niemcami. To ewenement na skalę ogólnopolską. W Poznaniu cywile jako regularne oddziały walczyli u boku Armii Radzieckiej. Z podobnym przypadkiem mieliśmy jeszcze do czynienia w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie oddziały AK przyłączyły się do wyzwalania miasta.

O ile pamięć o tak zwanych Cytadelowcach, czyli osobach, które przyłączały się między 21 a 23 lutego do szturmu na Cytadelę, jest żywa, o tyle nie zawsze pamięta się o poznaniakach, którzy wcześniej podjęli walkę z Niemcami.

Te osoby były m.in. łącznikami, przewodnikami, brały też udział w typowych walkach miejskich. Mimo że spora grupa zginęła z bronią w ręku, nigdy przez środowisko kombatanckie nie została zakwalifikowana do Cytadelowców, którzy stanowili dość hermetyczne środowisko. Tych drugich było około 1,5 tysiąca.

Dlaczego poznaniacy chwytali za broń? Nie mieli świadomości, że jeden totalitaryzm zostanie zastąpiony kolejnym?

To tylko część rozmowy...

• Legendy bitwy o Poznań - czy trzeba w nie wierzyć?
• Ile osób zginęło i zostało zamordowanych w latach 1939-45 w Poznaniu?
• W pierwszym niemieckim obozie koncentracyjnym na polskich ziemiach więźniowie poddawani byli wyrafinowanym torturom... Czym był "dzwon" i "beczka śmierci"?
• Czy społeczeństwo jest świadome tego, co działo się do 23 lutego 1945 roku w Poznaniu?

O tym przeczytasz w naszym Serwisie PLUS:

POLECAMY:

Największa tajemnica Pestki