Pensje nauczycieli i podwyżki w 2023 roku. Ile zarabia nauczyciel początkujący, a ile doświadczony? Co z pensjami nauczycieli akademickich?

W 2023 roku na waloryzację wynagrodzeń mogą liczyć ci, którzy zarabiają minimalną krajową (w 2022 było to 3010 zł brutto). Od stycznia 2023 roku minimalna krajowa wynosi 3490 zł brutto, a od lipca 2023 będzie to 3600 zł brutto, czyli około 2780 zł netto.

Zaplanowana dwukrotna podwyżka w ciągu roku jest konsekwencją inflacji. Według przepisów, kiedy prognozowany wskaźnik inflacji przekracza 5 procent, najniższą płacę krajową należy podnieść od stycznia, a potem od lipca.

Inne zasady dotyczą podwyżek dla niektórych zawodów, a tym m.in. dla nauczycieli. Od 1 stycznia 2023 r. średnie wynagrodzenie nauczycieli bez względu na stopień awansu wzrośnie tak samo, jak dla całej sfery budżetowej, czyli o 7,8 proc.

Związkowcy uważają, że obecna podwyżka jest niewystarczająca. Wynagrodzenia nauczycieli były tematem głównym protestów w 2022 roku, miasteczka edukacyjnego, a także rozmów związków zawodowych z MEiN.

Prezes ZNP Sławomir Broniarz zwraca uwagę, że podniesienie płacy minimalnej spowoduje, że niektórzy pedagodzy otrzymają pensje niższe od tej kwoty. W związku z tym będą musieli otrzymywać dodatek uzupełniający.

Odnosi się do tego rzeczniczka MEiN, która poproszona o komentarz przez PAP odpowiedziała, że wraz ze wzrostem średniego wynagrodzenia nauczycieli zostaną również zwiększone minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli oraz dodatki zależne od wynagrodzenia zasadniczego.

Projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy, zostanie niebawem skierowany do opiniowania i uzgodnień. Zgodnie z art. 30 ust. 11 ustawy – Karta Nauczyciela podwyższenie wynagrodzeń dla nauczycieli następuje nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ogłoszeniu ustawy budżetowej, z wyrównaniem od dnia 1 stycznia danego roku – dodała rzecznik prasowa Ministerstwa Edukacji i Nauki Adrianna Całus-Polak

12 stycznia 2023 roku Senat przegłosował poprawkę w ustawie budżetowej dotyczącą zwiększenia wynagrodzeń nauczycieli o 25,3 proc. zamiast o przyjęte 7,8 proc. Poprawka jest wynikiem wniosku złożonego przez ZNP, w którym związkowcy postulowali zwiększenie kwoty bazowej do wysokości 4 432,15 zł. O tym, czy podwyżki nauczycieli będą wyższe zadecyduje większość parlamentarna w Sejmie.

Wynagrodzenie nauczycieli różni się w zależności od posiadanego stopnia awansu zawodowego. Jest to określony w Karcie nauczyciela procent kwoty bazowej, ustalanej każdego roku w ustawie budżetowej. W 2022 roku wynosiła ona 3537,80 zł. Średnie wynagrodzenie to:

• 120 proc. dla nauczyciela początkującego,
• 144 proc. dla nauczyciela mianowanego,
• 184 proc. dla nauczyciela dyplomowanego.

W 2023 roku średnie wynagrodzenie dla nauczyciela początkującego wyniesie 4777,86 zł.

W 2023 roku średnie wynagrodzenie dla nauczyciela mianowanego wyniesie 5733,43 zł.

W 2023 roku średnie wynagrodzenie dla nauczyciela dyplomowanego wyniesie 7326 zł.

Warto zwrócić uwagę, że są to stawki średniego wynagrodzenia. W praktyce pensje nauczycieli są bliższe ustawowo określonej minimalnej kwocie wynagrodzenia.

Minimalne stawki wynagrodzenia nauczycieli w 2022 roku wyglądały następująco:

• nauczyciel początkujący: 3424 zł brutto,
• nauczyciel mianowany: 3597 zł brutto,
• nauczyciel dyplomowany: 4553 zł brutto.

Minimalne stawki wynagrodzenia nauczycieli w 2023 roku po podwyżkach o 7,8 proc. powinny wynosić odpowiednio:

• nauczyciel początkujący: 3690 zł brutto,
• nauczyciel mianowany: 3860 zł brutto,
• nauczyciel dyplomowany: 4550 zł brutto.

Przypomnijmy, że o zmianę w wynagrodzeniach apelowało także środowisko akademickie. Tutaj obowiązują inne regulacje dotyczące ustalania wysokości pensji. Wynagrodzenie pracowników uczelni jest uzależnione od wysokości pensji zasadniczej profesora (stanowi o tym Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, które mówi, że wysokość miesięcznego wynagrodzenia nauczyciela akademickiego w uczelni publicznej nie może być niższa niż 50 proc. pensji profesora).

W 2022 roku wynagrodzenie minimalne profesora uczelni publicznej wynosiło 6410 zł brutto. Po zaoferowanej podwyżce jest to: 6 692,04 zł brutto. Nauczyciele akademiccy chcieli jednak podwyżek wynagrodzeń, których wartość byłaby adekwatna i realnie odczuwalna wobec windującej inflacji.

W październiku 2022 tuż po rozpoczęciu roku akademickiego Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) wystosowało pismo, w którym przedstawiło stanowisko środowiska akademickiego wobec planowanych podwyżek.

Decyzja o przyznaniu polskim uczelniom dodatkowych środków finansowych w celu podwyższenia wynagrodzeń brutto pracowników o 4,4 proc. jawi się jako rażąco nieadekwatna w stosunku do bieżącego wskaźnika inflacji, wynoszącego 17,2 proc., jak również do postulatów zgłaszanych od dawna przez przedstawicieli polskiego środowiska akademickiego i naukowego – napisano.

Ostatecznie zgodnie z nowelizacją rozporządzenia ministra edukacji i nauki w sprawie wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej z 2 stycznia 2023 r. dotychczasowa kwota minimalnego miesięcznego wynagrodzenia profesora w uczelni publicznej wzrosła z 6410 zł do 7210 zł, czyli – jak podaje MEiN – o ok. 12,5 proc.

Zarobki rektorów uczelni to znacznie większe liczby. W zależności od konkretnej uczelni wynagrodzenia wahają się od ponad 12 tys. do ponad 40 tys. złotych. Stawki oraz uzasadnienie ustalonych przez Ministra pensji rektorskich są wyjaśnione w odpowiedzi na interpelację poselską w sprawie jawności wynagrodzeń rektorów wyższych szkół.

Pensja nauczyciela to suma podstawowego wynagrodzenia oraz dodatków:

• funkcyjnego (np. za wychowawstwo) – minimalna wartość tego dodatku to 300 zł brutto,
• funkcyjnego za pełnienie roli dyrektora lub wicedyrektora – jego wysokość zależy od typu szkoły i liczebności uczniów,
• motywacyjnego – przyznaje go dyrektor szkoły, a jego wysokość ustalona jest w regulaminie szkoły,
• za warunki pracy – otrzymują go nauczyciele, którzy np. pracują z trudną młodzieżą. Jego wysokość ustala pracodawca,
• za wysługę lat – pracownicy dostają 1 proc. podstawy pensji za każdy przepracowany rok. Nie może on jednak przekroczyć 20 procent.

Dodatek wiejski jest dodatkiem socjalnym i przyznaje się go nauczycielom, którzy pracują w miejscowościach nie większych niż 5-tysięczne. Jego wartość to 10 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Nie jest traktowany jako składowa pensji.

Wynagrodzenie nauczyciela akademickiego to suma:

• wynagrodzenia zasadniczego,
• dodatku za staż pracy.

Poza wspomnianymi zaplanowanym podwyżkami nie ustalono prawnie innych zmian. Rozmowy z ministerstwem trwają. To czy wynagrodzenia nauczycieli wrosną o więcej niż 7,8 proc., jest według wiceminister Marzeny Machałek zależne od sytuacji na świecie.

Jesteśmy za tym, żeby wynagrodzenia dla nauczycieli wzrastały, nawet w większym tempie niż zostały zaplanowane w tym budżecie na 2023 r. (...) Kolejne podwyżki zaplanowane na prawie 8 proc. są przewidziane w budżecie, ale nie wykluczamy, i to też jasno powiedzieliśmy, zwiększenia tego wskaźnika w zależności od tego, jaka będzie sytuacja i międzynarodowa i wojenna i jakie będą wskaźniki finansowe i ekonomiczne wokół nas – powiedziała wiceminister Machałek po spotkaniu ze związkami

Wynagrodzenia są jedną z głównych przyczyn odchodzenia nauczycieli ze szkół. Często zakładają oni własną działalność i udzielają korepetycji lub przekwalifikowują się i rozpoczynają karierę w zupełnie nowych profesjach.