Te zdjęcia przypomną ci PRL. Kultowe scenki i gadżety lat 60., 70. i 80. Znasz je?

Obecnie pojawia się zbiorowa nostalgia za elementami życia z PRL. Wracają meble, dekoracje, ubrania, które kilka dekad temu były codziennością – nie wyborem, a koniecznością. Widząc stare zabawki czy ozdoby choinkowe od razu przypomina nam się dzieciństwo. Smaki dzieciństwa to też dla wielu pokoleń czasy peerelowskie. Samochody, motocykle czy rowery z tamtych czasów, cieszą się zainteresowaniem na zlotach i wystawach. To dziś perełka motoryzacji. Powrót do płyt winylowych, kaset magnetofonowych i wideo jest dziś na topie. Triumfy święci nawet kultowy prodiż!

Obrazki przed sklepami i kioskami stały się już kultowe. Sklepy i zakupy w PRL-u były zdominowane przez system kartek żywnościowych i deficyt towarów. Ograniczenia dostępności towarów w sklepach były charakterystyczne dla życia codziennego w PRL-u. Często brakowało podstawowych produktów, takich jak masło czy kawa, a kupowanie ich wymagało stania w długich kolejkach i liczenia na dostawę towaru. Ludzie musieli czekać wiele godzin, aby dostać się do środka i kupić podstawowe artykuły. Gdy „rzucano towar” ustawiały się po zakupy nawet kilometrowe kolejki, a ulice były zatłoczone. Po kilkugodzinnym wyczekiwaniu kupowało się to, co było. Kartki żywnościowe były dzielone na różne kategorie produktów spożywczych, takie jak mąka, cukier, mięso, tłuszcze czy nabiał. Transformacja ustrojowa lat 80. przyniosła koniec tego systemu i otworzyła drogę do większej swobody zakupów w Polsce.

Obok ulicznych straganów, najpopularniejszymi punktami sprzedaży w PRL-u, gdzie można było kupić artykuły codziennego użytku, były Kioski Ruchu. Niebieskie, zielone, żółte lub brązowe, wykonane z drewna lub blachy - stały w miastach niemal na każdym rogu. Kioski były małe, ciasne, bez toalety. Osoby w okienku latem narzekały na duchotę, a zimą musiały dogrzewać je farelkami. W latach 70., 80. i 90. przed Kioskami Ruchu ustawiały się długie kolejki. W odróżnieniu od sklepów i ich pustych półek, w ‘Ruchu” można było kupić niemal wszystko.

PRL to nie tylko ustrój polityczny, to również styl życia. W tamtym czasie dóbr materialnych było niewiele, więc wszystko co było, łączyło ludzi - począwszy od wystroju wnętrz, przez jedzenie, zwyczaje, po telewizję. Stąd obecnie pojawia się zbiorowa nostalgia za elementami życia z PRL. Oranżada, wata cukrowa, woda z saturatora, a ze słodyczy andrut, blok czekoladowy, wuzetka i ptyś – to za tymi smakami tęsknimy. Ogórki kiszone, tatar – te dania nigdy nie wyszły z mody.

Trendy modowe też wracają co jakiś czas. Była już moda na lata 60., 70. i boom na lata 80. Dżinsy z Peweksu i dżinsowa kurtka – kto o nich nie marzył! Teraz jest idealny czas, by wyciągnąć proste spodnie z wysokim stanem czy za dużą marynarkę z poduszkami.

Zabawki w latach 70. i 80. XX wieku były towarem ograniczonym na rynku i gdy się pojawiały na sklepowych półkach, były pożądane przez każde dziecko. Blaszane, drewniane czy plastikowe – wszystkie zabawki dawały dużo radości. Asortyment na sklepowych półkach nie był bogaty, więc każda zabawka czy gra była na wagę złota. Resoraki, lalki, żołnierzyki, bączki –nie były one tak urocze i kolorowe jak dzisiaj, jednak wtedy dla każdego dziecka były prawdziwymi skarbami. Dziś niejeden, kto zobaczy zabawkę z PRL-u powie: „O, miałem taką!”.

Zobacz też: Takie rzeczy w stylu vintage można dostać na OLX. Design PRL jest teraz w modzie

W czasach PRL byliśmy ekologiczni zanim jeszcze stało się to koniecznością i wyraźnym trendem. Kompostownik przy domu był czymś naturalnym. Królowały zwrotne opakowania szklane dla napojów. Potem większość z nich została zastąpiona opakowaniami z tworzyw sztucznych, które są lżejsze, wygodniejsze, a dodatkowo – nietłukące. Co więcej, mogą one być również zwrotne i pochodzić z recyklingu, a to dodatkowo rozwiązują problem z gromadzącymi się odpadami.

Współczesne pokolenie, które nie doświadczyło PRL-owskich realiów, często sięga po te elementy jako formę indywidualnego stylu. Młodzi ludzie, którzy zazwyczaj na przykład słuchają muzyki cyfrowej, odkrywają urok i oryginalność kaset magnetofonowych i płyt winylowych, które są dla nich czymś nowym i niezwykłym, podobnie jak inne stare przedmioty. Z drugiej strony wiele osób, które dorastały w latach 80. i 90., łączy z takimi starociami wspomnienia i chce powrócić do tego wyjątkowego okresu.

Wystrój i meble z czasów peerelowskich były specyficzne. Polskie realia nie pozwalały na luksusy. Brakowało nie tylko żywności w sklepach, ale także materiałów budowlanych i importowanych rzeczy. Efekt był taki, że wnętrza domów i mieszkań były do siebie podobne. Niemal w każdym salonie królowały boazerie, tapety, toporne meblościanki, tapczany, podkręcane ławy, fotele, kryształy, sztuczne kwiaty i owoce, ceramika, porcelanowe kury, na ścianach obrazki z postaciami religijnymi, tureckie dywany i serwety. Dodatkowo w pokoju dziecięcym popularnym meblem był półkotapczan. Pojawiły się też telewizory, radioodbiorniki, gramofony.

W łazienkach nieodzownym wnętrzarskim hitem była żeliwna wanna, ebonitowa deska sedesowa i górnopłuk nad sedesem. Sam papier toaletowy był towarem deficytowym. Rodzina myła włosy szamponem "Zielone jabłuszko” lub „Familijnym””. Kobiety używały wielorazowych podpasek i kręciły włosy na wałkach. Po latach ręcznego prania, pojawiła się Frania – wirnikowa pralka, która została najlepszą „przyjaciółką” kobiety.

W latach 70., 80. i na początku 90. podstawę każdej kuchni stanowił najczęściej kredens w kolorze mleka. Odpowiedzią na brak elektrycznych piekarników był prodiż, z którego ciasta smakowały najlepiej (nota bene to urządzenie wraca do łask). Mięso gospodynie mieliły w ręcznych maszynkach. Zakupy przynosiło się w siatkach, mleko w szklanej butelce lub metalowej kance, a kawa (słynna „plujka”) podawana była w szklance z cienkiego szkła bez uchwytu w koszyczku. Za to młodzież chętnie popijała polo-cocktę, czyli polski odpowiednik coca-coli. Cukier kryształ biały był na wagę złota. W szafkach nie brakowało jednak alkoholu: wódki extra żytniej, czystej, który serwowano w kryształowych niskich szklankach z „popitką”.

Boom na wystrój lub elementy wnętrz z 60., 70. i 80. nieprzerwanie trwa. Do łask wróciły komody i meble wypoczynkowe na smukłych nóżkach. Nic dziwnego – polski design tamtych lat to prawdziwa perełka. Meble w stylu vintage są dziś bardzo modne. Ich ceny na portalach aukcyjnych sięgają od kilkuset do kilkunastu tysięcy złotych. Do łask wracają modele foteli Chierowskiego, słynne krzesła muszelki, skoczki czy komody i stoliki patyczaki. Dekorowanie pomieszczeń takimi bujanymi fotelami, krzesłami, komodami czy stolikami jest obecnie na topie. Boazeria - klasyk PRL - którego popularność niektórzy tłumaczą tęsknotą Polaków za naturą, ponownie zaczyna pojawiać się w naszych mieszkaniach. Lastryko, zdaje się najpopularniejszy rodzaj podłóg w budynkach epoki Gierka, to hit sezonu, choć w wersji kolorowej.

"Za komuny" były takie przedmioty, gadżety, które w wielu przypadkach przetrwały do dzisiaj, inne przeszły technologiczną metamorfozę, po innych nie ma dziś śladu.

1. Kawa w koszyczkach- w latach 70. i 80. kawa była rzadkością, a jeśli już była dostępna, to często była podawana w cienkiej szklance i koszyczku z uchwytem.
2. Telefon z tarczą - w tamtych czasach telefony były najczęściej stacjonarne i miały obrotową tarczę z klawiaturą numeryczną. Obecnie tego typu telefony zostały zastąpione przez urządzenia z klawiaturami alfanumerycznymi lub dotykowymi.
3. Maszyna do pisania - w latach PRL popularne były maszyny do pisania. Obecnie zostały one zastąpione przez komputery, laptopy i drukarki.
4. Magnetofon szpulowy - rodzaj magnetofonu wykorzystujący jako nośnik dźwięku taśmę magnetyczną nawiniętą na dwie szpule. Później wyparte zostały przez płyty winylowe, kasety magnetofonowe, płyty CD, a obecnie przez cyfrowe formaty i streaming.
5. Buty Relaksy – to kultowy symbol PRL. Chodzili w nich wszyscy – były ciepłe, nieprzemakalne i niezniszczalne. Buty tej marki produkowano w Nowotarskich Zakładach Przemysłu Skórzanego na Podhalu.
6. Chusteczki bawełniane wielorazowego użytku – dziś nie wyobrażamy sobie używać innych higienicznych chusteczek niż tych jednorazowych. Takie od razu po użyciu wyrzucamy. Te z lat PRL po użyciu były prane i używane po raz kolejny. Nierzadko były haftowane, m.in. inicjałami.
7. Budki telefoniczne – to konstrukcja ze szkła i metalu lub tworzywa sztucznego, w której znajdował się płatny automat telefoniczny. Wraz z rozwojem telefonii komórkowej budki telefoniczne w Polsce były sukcesywnie likwidowane.
8. Saturator do wody - uliczne wózki z wodą sodową to symbol ulicy z czasów PRL-u. Dwukołowy wózek, z kołami od motoru „Komar” i parasolką czy daszkiem chroniącym urządzenie przed słońcem był wyposażony w duży baniak na wodę, zbiornik na dwutlenek węgla i pojemnik na suchy lód.
9. Bajki na kasetach wideo – to symbol już późnego PRL-u, czyli przełom lat 80. i 90. VHS-y były pierwszym dostępnym masowo nośnikiem wideo, umożliwiając nagrywanie i odtwarzanie programów telewizyjnych, poradników, koncertów, filmów, także tych animowanych. VHS stał się powszechnie stosowany w domowym zaciszu, stanowiąc źródło rozrywki i edukacji.

Sprzęt elektroniczny w PRL choć był ograniczony w dostępie, dosyć prężnie wybił się na polskim rynku. Pomimo trudności związanych z gospodarką, polscy producenci produkowali wiele charakterystycznych urządzeń, które stanowiły nieodłączną część życia codziennego. Ich wygląd i funkcje ewoluowały wraz z postępem technologicznym. Warto zaznaczyć, że wiele z tych gadżetów i artykułów gospodarstwa domowego było produkowanych przez polskie firmy, a ich jakość i trwałość nie miały sobie równych.

Dziś wiele z tych przedmiotów stanowi część dziedzictwa historycznego, a ich design i funkcjonalność, mimo że młodemu pokoleniu mogą wydawać się śmieszne i kiczowate, są wspominane z sentymentem. Jamniki, Franie, Tatry, Neptuny, Kolibry, Belwedery – mówią wam coś te nazwy? Marki produkujące telewizory, radia, pralki czy odkurzacze zyskały już miano kultowych.

1. Odkurzacze: W latach 60. w Polsce odkurzacze były jeszcze stosunkowo rzadko spotykane w gospodarstwach domowych. Charakteryzowały się one prostą konstrukcją i stosunkowo niską mocą. Z biegiem czasu stawały się bardziej popularne i dostępne. Pojawiły się modele bardziej zaawansowane technologicznie, ale wciąż były one dość proste w porównaniu z dzisiejszymi standardami. W latach 80 odkurzacze stały się bardziej zaawansowane technicznie, a wybór modeli i marek był większy. Modne były modele z workiem zbierającym kurz. Chyba każdy kojarzy robiące dużo hałasu „jamniki” marki Predom Zelmer.
2. Telewizory: Telewizory w tamtych latach były luksusowym przedmiotem, a oferowały obraz czarno-biały. Koniec lat 80. to okres, w którym telewizory stały się powszechnym elementem wyposażenia domów. Pojawiły się też pierwsze telewizory kolorowe, choć były one wciąż dość drogie. Dostępność programów telewizyjnych była ograniczona, ale posiadanie telewizora stało się symbolem statusu społecznego. Popularne modele to Turkus, Neptun, Belweder. Telewizory z pilotem to już schyłek komuny.
3. Radia: Radioodbiorniki były powszechnym źródłem rozrywki i informacji. Zanim pojawiły się telewizory, często były centralnym punktem salonu. W latach 60. dominowały radia lampowe. W miarę rozwoju technologii, zaczęły pojawiać się także odtwarzacze kaset – magnetofony i wieże stereo. Popularne były Pioniery i modele produkowane przez Unitrę: Śnieżka, Diora, Wanda, Tatry, Jubilat, Zodiak. Nie można zapomnieć o Kolibrze - pierwszym masowo produkowanym polskim odbiorniku radiowym zbudowanym na tranzystorach.
4. Walkman: Sony Walkman był symbolem lat 80 i 90. Ten przenośny odtwarzacz kaset pozwalał ludziom na słuchanie ulubionej muzyki w podróży. Był nieodłącznym towarzyszem wielu ludzi, a walkman stał się kultowym gadżetem tamtego okresu.
5. Discman: Był przenośnym odtwarzaczem CD, który umożliwiał słuchanie ulubionej muzyki na płytach kompaktowych. Choć Walkman był bardziej popularny w latach 80, discman był kolejnym krokiem w ewolucji przenośnych odtwarzaczy muzycznych. Umożliwił użytkownikom słuchanie muzyki w lepszej jakości i przyniósł ze sobą rewolucję w sposobie odtwarzania muzyki.
6. Gramofon: Urządzenie do odtwarzania dźwięku zapisanego na płytach gramofonowych. W Polsce często nazywany adapterem. Duże znaczenie dla jakości dźwięku ma jakość igły, wkładki i przewodów prowadzących sygnał do wzmacniacza sygnału elektrycznego. Popularny był sprzęt marki Bambino zakładów Fonica.
7. Pralki: Pralki były dostępne, ale nie każda rodzina je posiadała. Były to zazwyczaj pralki bębnowe o prostym designie i niskiej pojemności. Hitem była wtedy Frania, , elektryczna pralka wirnikowa, najbardziej popularna przed upowszechnieniem się w latach 80. XX w. bębnowych pralek automatycznych. Dostępne były modele z wyżymaczką. W zapomnienie odeszły tary i kijanki do prania. Mniej znana była Ewa. W późnym PRL-u pralki automatyczne zaczęły zastępować modele ręczne. Wtedy pojawił się bardziej zaawansowany sprzęt marki Polar, w pełni zautomatyzowany z programami prania dla różnych rodzajów tkanin Dopiero w latach 90. pralki automatyczne były już raczej standardem w większości gospodarstw domowych.
8. Farelki: Ogrzewacze powietrza, które swoją nazwę zawdzięczają firmie je produkującej. W latach 60. funkcjonowała Kętrzyńska Fabryka Sprzętu Elektrotechnicznego Farel i zajmowała się produkcją m.in. suszarek do włosów i termowentylatorów. Z tej samej firmy pochodzą kultowe suszarki do włosów.
9. Aparat fotograficzny Zenit: Małoobrazkowy aparat analogowy produkowany od 1952 roku przez Związek Radziecki. Do dziś można spotkać amatorów tworzenia zdjęć za pomocą różnych modeli z rodziny Zenit.

Czytaj też:

• Kasety magnetofonowe z lat 80. i 90. przeżywają w 2024 roku renesans - oto zdjęcia i ceny. Tyle dziś trzeba za nie zapłacić
• Biżuteria PRL - takich pierścionków, kolczyków, bransoletek szukają kolekcjonerzy
• Wazony PRL- kryształowe, porcelanowe, z kolorowego szkła. Takie są rozchwytywane przez kolekcjonerów
• Meble PRL. Krzesła, stoły, szafy, komody, witryny - tego szukają kolekcjonerzy