Yehuda Loew ben Bezalel. Czy znany rabin stworzył Golema w Poznaniu?

Yehuda Loew ben Bezalel, to wybitny XV-wieczny rabin i prawdopodobny twórca Golema. Urodził się w Poznaniu lub w Wormacji w Niemczech, historycy co do tego nie są zgodni. To , co wiadomo na pewno, to że pierwszych 30 lat swojego życia spędził w Poznaniu.

Golem praski stworzony przez Yehudę, to postać mityczna. Nie był ani pierwszym, ani ostatnim przypisywanym Żydom. Za sprawą XIX-wiecznych opowiadań przebił się jednak bardziej niż którykolwiek, do świadomości Europejczyków. W masowej wyobraźni, tuż obok Frankensteina, funkcjonuje jako protoplasta dzisiejszych robotów.

30 lat życia w Poznaniu
Yehuda Loew ben Bezalel, jako 30-latek, wyjechał z Poznania na Morawy, by tam działać jako rabin przy związku gmin żydowskich. Potem jeszcze kilkakrotnie zmieniał miejsce zamieszkania, ale regularnie wracał do stolicy Wielkopolski. Jego najsłynniejsza siedziba mieściła się jednak na dworze cesarza Rydolfa, który osiadł w Pradze.

- Rudolf był zbzikowanym władcą. Zapraszał najróżniejszych "magików" na swój dwór i nakazywał im opracowanie alchemicznych wzorów na zamianę piasku w złoto czy piasku w porcelanę. To za jego sprawą znalazł się tam również rabin z Poznania, słynący z mądrości i niebywałej inteligencji - opowiada dr hab. Rafał Witkowski, historyk z Wydziały Historycznego UAM.

Żaden historyk nie potwierdzi, że w tamtym czasie Yehuda Loew stworzył alchemiczny wzór, dzięki któremu powstał praski Golem. Wielu jest jednak takich, którzy dyskutują o tym, jak to w podróży między Pragą a Poznaniem rabin doznał olśnienia i odkrył wzór ożywienia truchła.

Yehuda Loew ben Bezalel, to wybitny XV-wieczny rabin i prawdopodobny twórca Golema

W judaizmie funkcjonują dwa typy "człowieka": Adam, ten, którego stworzył Bóg i Golem, ten którego stworzył człowiek. - Na pozór nic ich nie różni. Obaj mają dwie ręce, dwie nogi. Dzieli ich jednak imię Boga. Golemowi go brak. Dlatego Yehuda Loew wpadł na pomysł, by wypisać imię Boga na czole Golema. Eureka! Litery na czole sprawiły, że Golem ożył - mówi historyk.

Został powołany do życia nie dla kaprysu, ale by chronić praskich Żydów przed pogromami. To chyba jedyna rzecz, która łączy go ze współczesnymi robotami.

Sen o Golemie spełnił się
Cała reszta już ich różni. Największa różnicą jest to, że współczesne roboty nie są legendą. Poza tym wyglądają dużo sympatyczniej. - Współczesne roboty poza tym, że mają zdecydowanie uboższą mimikę, wyglądają jak ludzie. Mają ręce, skórę, włosy - opowiada dr inż. Rafał Klaus z Instytutu Informatyki Politechniki Poznańskiej.

Z Golemem łączy je fakt, że są tworzone po to, by pomagać człowiekowi. - Obecnie największy rynek robotów dotyczy pomocy starszym. Nie tylko pod względami medycznymi, ale także, by zaspokoić ich potrzeby emocjonalne - dodaje informatyk.

Roboty dzisiaj są tworzone tak, że mogą śmiało być towarzyszami życia. Odczytują emocje. Potrafią na nie reagować na różne sposoby: podsycać je lub rozładowywać, mogą także prowadzić długie dyskusje na temat stanów emocjonalnych człowieka. - Wszystko zależy od ich zaprogramowania. To kwestia 10-15 lat, kiedy wejdą do ogólnego obrotu. Firmy bardzo się spieszą, bo wiedzą, że rynek jest ogromny. Nie bez znaczenia są kwestie etyczne - dodaje naukowiec.

Sen rabina i jemu podobnych spełnił się. Z jakim skutkiem dla człowieka? Na efekty przyjdzie nam poczekać.

Yehuda Loew ben Bezalel. Czy znany rabin stworzył Golema w Poznaniu?