Wybory samorządowe 2014: W niedzielę zagłosujemy w okręgach jednomandatowych

Do tej pory okręgi jednomandatowe (wybory większościowe) obowiązywały w wyborach do rad gmin, w których liczba mieszkańców nie przekraczała 20 tysięcy. Teraz - po raz pierwszy - będą we wszystkich gminach, poza miastami na prawach powiatu (w Kaliszu, Koninie, Lesznie i Poznaniu nadal głosujemy w okręgach wielomandatowych). Co to oznacza?

Czytaj też: Jak lokalni politycy dzielą gminy na okręgi, czyli polityczna gra o mandaty

- W okręgach jednomandatowych nie będzie już list z kilkunastoma kandydatami - mówi Maria Trela, dyrektor delegatury Krajowego Biura Wyborczego w Poznaniu. - Oznacza to, że każdy komitet wystawi w danym okręgu tylko jednego kandydata. Komitetów, oczywiście, może być wiele. Ale wyborca może oddać głos tylko na jedną osobę - tak jak np. w wyborach prezydenckich czy na wójta. Do rady dostanie się z okręgu tylko jeden kandydat.

W ślad za tą zmianą poszedł więc nowy podział gmin na okręgi. Wyznaczano je, starając się zachować podobną liczbę mieszkańców (normę przedstawicielską, która wskazuje, ile osób jest reprezentowanych przez jednego radnego) oraz spójność sołectw i lokalnych społeczności.

Okręgów jest tyle, ile mandatów do zdobycia w radzie. A tu decyduje liczba mieszkańców: do 20 tys. osób rada ma 15 radnych, do 50 tys. - 21 radnych, do 100 tys. - 23, do 200 tys. - 25, a potem z każdą setką tysięcy przybywają trzy mandaty. I tak np. Krotoszyn, który podczas wyborów w 2010 roku składał się z trzech okręgów, ma ich teraz 21, czyli tyle, ilu radnych.

Trzeba jednak pamiętać, że liczba kandydatów w poszczególnych okręgach może się różnić. Mieszkańcy jednej części miasta będą mieli do wyboru np. sześć nazwisk, a ci z innego sołectwa już np. tylko dwa. Wszystko zależy od tego, ile komitetów wystawiło w danym okręgu swojego człowieka.

I tak np. w Trzciance jest jeden okręg (nr 3) z rekordową szóstką kandydatów i jeden tylko z dwójką. Ale w większości mieszkańcy będą wybierać spośród trzech lub czterech nazwisk. Jeden okręg z minimalną liczbą dwóch kandydatów ma też np. Kępno czy Murowana Goślina. Są jednak i takie gminy, które w części okręgów wybory mają już rozstrzygnięte. Do walki o mandat zgłoszono bowiem jednego kandydata.

- Jeśli w okręgu startuje tylko jedna osoba, nie przeprowadza się głosowania. Kandydat automatycznie wchodzi do rady - tłumaczy Maria Trela.

Zobacz: Wybory samorządowe 2014: Oni już zdobyli mandaty. Bez głosowania

Mieszkańcy skreślają więc swoich wybrańców np. na wójta czy radnego powiatu, ale nie wybierają radnego gminy. I taka sytuacja jest w kilkudziesięciu okręgach w całej Wielkopolsce.

- To przede wszystkim domena mniejszych gmin - mówi dr Jacek Pokładecki, politolog UAM. - Brak kontrkandydata może wynikać z zadowolenia z radnego i poczucia stabilizacji, ale czasem również z tego, że w Polsce członkowie społeczności lokalnych wciąż niechętnie podejmują samorządową aktywność.

A szkoda, bo nowe zasady głosowania są szansą dla lokalnych społeczników. Zdaniem ekspertów, dla mieszkańców - zwłaszcza małych gmin - bardziej niż partyjny szyld będzie liczyć się to, że znają danego kandydata na co dzień, wiedzą kim jest i co dla gminy robi.

Tu głosowania nie będzie
W Wielkopolsce w kilkudziesięciu jednomandatowych okręgach wybory radnych są już rozstrzygnięte.
Tak jest m.in. w Kiszkowie i Mieleszynie w powiecie gnieźnieńskim. W tym pierwszym na 15 okręgów w aż 10 zgłosił się tylko jeden kandydat. W drugim obsadzonych jest już dziewięć miejsc w radzie. W pow. międzychodzkim głosowania na radnych nie będzie w czterech okręgach Chrzypska Wielkiego i jednym Sierakowa. W powiecie poznańskim mandaty są już częściowo przesądzone w czterech gminach - Kleszczewie, Komornikach, Stęszewie i Rokietnicy. Jeden pewny mandat jest też w gminie Kaczory (powiat pilski).